Milletlerarası Özel Hukuk

Yabancılık unsuru taşıyan özel hukuk ilişkilerinde uygulanacak hukuk, milletlerarası yetki, yargılama işbirliği, yabancı mahkeme ve hakem kararlarının tanınması–tenfizi ile Türkiye’de yabancılara uygulanan hukuki rejim ve Türk vatandaşlığının kazanılması–kaybı konularını sistematik biçimde ele alan derstir. MÖH’ün kapsamındaki dört ana alan; Kanunlar İhtilâfı Hukuku, Milletlerarası Usul Hukuku, Tâbiiyet (Vatandaşlık) Hukuku ve Yabancılar Hukuku'dur.

Dersin Amacı:

• Türk milletlerarası özel hukukunda hakim genel prensipleri ve metodolojiyi kazandırmak,

• Yabancı unsurlu işlemlerde ortaya çıkan kanunlar ihtilâfı problemlerini tanımlayıp bağlama kuralları üzerinden çözebilme becerisi edindirmek,

• Milletlerarası yetki ile tanıma–tenfiz süreçlerini, tahkim dâhil olmak üzere milletlerarası usul kurumlarıyla bütünlük içinde açıklamak,

• Türkiye’de yabancıların hukuki statüsü ile Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına ilişkin temel meselelerde yön bulmayı sağlamak.

Öğrenme Çıktıları: Dersi başarıyla tamamlayan öğrenci:

1. “Milletlerarası Özel Hukuk / Uluslararası Özel Hukuk / Devletler (Hususî) Hukuku” terimlerinin eşanlamlı kullanıldığını açıklar.

2. MÖH’ün kapsamındaki dört alt alanı sayar ve temel konusu ile kamu/özel hukuku ağırlığını belirtir. (Tâbiiyet–Yabancılar = kamu; Kanunlar ihtilâfı–Milletlerarası usul = özel)

3. Yabancılık unsurunu tespit eder; nitelendirme, ön mesele, atıf (renvoi), kamu düzeni istisnası ve doğrudan uygulanan kurallar (lois de police) gibi genel prensipleri somut olaya uygular.

4. Sözleşme, haksız fiil, aile, miras, eşya, şirketler vb. alanlarda bağlama kurallarını işletir; hukuk seçimi serbestîsini ve sınırlarını açıklar.

5. Milletlerarası yetki sorunlarını çözer; lis pendens, bağlantı ve geçici hukuki korumaları değerlendirir.

6. Yabancı mahkeme ilâmı ve hakem kararlarının tanınması/tenfizine dair şartları ve itiraz sebeplerini sıralar.

7. Türkiye’de yabancıların temel hak/özgürlükleri ile ikamet–çalışma–taşınmaz edinimi–idari denetim başlıklarında ana ilkeleri açıklar.

8. Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına ilişkin temel kurumları (doğumla/sonradan kazanma, izinle çıkma, iptal vb.) açıklar.

Dönem Takvimi (2025 Güz – 2026 Başlangıç)

1. Hafta - 15.09.2025 – Milletlerarası Özel Hukuk “Kavramı ve İçeriği” (odak: kanunlar ihtilafı & milletlerarası usul)

2. Hafta - 22.09.2025 – Kanunlar İhtilafı Hukukunun Niteliği, Konusu, İhtilaf Çeşitleri, Kural Yapısı; MÖH’te Adalet–Menfaatler–Maddî Hukuk Adaleti

3. Hafta - 29.09.2025 – Kanunlar İhtilafı Kurallarının İşleyişi (metodoloji) ve Türk Kanunlar İhtilafı Hukukunun Genel Problemleri

4. Hafta - 06.10.2025 – Genel Kurallar; Şekil ve Zamanaşımı; Özel Kuralların başlangıcı: Şahsın Hukuku (ehliyet, ad–soyad, cinsiyet değişikliği)

5. Hafta - 13.10.2025 – Özel Kurallar: Nişanlılık – Evlenme

6. Hafta - 20.10.2025 – Özel Kurallar: Boşanma – Ayrılık – Evlilik Malları

7. Hafta - 27.10.2025 – Özel Kurallar: Soybağı – Nafaka

8. Hafta - 03.11.2025 – Özel Kurallar: Miras – Aynî Haklar

9. Hafta - 10.11.2025 – Sözleşmelere Uygulanacak Hukuk

10. Hafta - 17.11.2025 – Haksız Fiiller – Sebepsiz Zenginleşme

11. Hafta - 24.11.2025 – Milletlerarası Usule Giriş; Türk Mahkemelerinin Yargı Yetkisi, Yargı/İcra Bağışıklığı; Milletlerarası Yetki

12. Hafta - 01.12.2025 – Milletlerarası Derdestlik (lis alibi pendens) – Bekletici Mesele – Teminat Yatırma (yabancılar ve Türkiye’de mutad meskeni olmayan Türkler)

13. Hafta - 08.12.2025 – Delillerin Toplanması ve Değerlendirilmesi – İhtiyatî Tedbir / İhtiyatî Haciz

14. Hafta - 15.12.2025 – Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi – Tanıma/Tenfiz Milletlerarası Anlaşmalar

15. Hafta - 22.12.2025 – Ara sınava yönelik pratik çalışma (genel tekrar ve uygulama)

16. Hafta - 29.12.2025 – Sınav Haftası (akademik takvime göre)

17. Hafta - 05.01.2026 – Sınav Haftası (akademik takvime göre)